tractar anudan केंद्र सरकारच्या कृषी यांत्रिकीकरण उप-अभियानांतर्गत (SMAM) २०२५-२६ या वर्षासाठी नवीन मार्गदर्शक सूचना व अनुदान आराखडा जाहीर झाला आहे. याअंतर्गत ट्रॅक्टर आणि इतर महागड्या कृषी अवजारांवर ५०% पर्यंत किंवा लाखो रुपयांचे अनुदान दिसत असल्याने शेतकऱ्यांमध्ये उत्साहाचे वातावरण आहे. मात्र, या योजनेतील एका महत्त्वाच्या अटीमुळे अनेक शेतकऱ्यांचा गोंधळ उडत असून, त्यांना अपेक्षित लाभ मिळत नसल्याचे चित्र आहे.
शासन निर्णयात काय आहे? tractar anudan
कृषी आयुक्तालय, महाराष्ट्र राज्य यांनी ५ जून २०२५ रोजीच्या परिपत्रकानुसार या योजनेच्या अंमलबजावणीसाठी सुधारित मार्गदर्शक सूचना निर्गमित केल्या आहेत. यासोबत जोडलेल्या अनुदान आराखड्यानुसार (Annexure-I), विविध क्षमतेच्या ट्रॅक्टरसाठी तब्बल २ लाख ते ६.५० लाख रुपयांपर्यंतच्या अनुदानाची तरतूद दिसते. तसेच, कम्बाईन हार्वेस्टरसाठी हे अनुदान १२.५० लाख रुपयांपर्यंत जाते. हे आकडे पाहून अनेक वैयक्तिक शेतकरी मोठ्या अनुदानाच्या अपेक्षेने अर्ज करत आहेत.
खरी अट काय आहे?
या योजनेच्या मार्गदर्शक सूचनांमधील ‘अनुदान मर्यादा’ या मुद्द्यात या संभ्रमाचे उत्तर दडलेले आहे. केंद्र शासनाच्या १३ मार्च २०२४ च्या पत्रानुसार, ट्रॅक्टर व इतर उच्च किमतीची अवजारे (उदा. कम्बाईन हार्वेस्टर, बेलर) यांच्यासाठी वैयक्तिक शेतकऱ्याला लाभ देता येणार नाही.
अनुदान तक्त्यामध्ये ज्या अवजारांपुढे * (अ‍ॅस्टेरिस्क/तारका चिन्ह) लावलेले आहे, ती सर्व उच्च किमतीची अवजारे आहेत. या अवजारांचा लाभ केवळ ‘कृषी औजारे बँक (Custom Hiring Center – CHC)’ या घटकांतर्गतच घेता येईल. याचा अर्थ, शेतकरी गट, शेतकरी उत्पादक कंपन्या (FPOs) किंवा सहकारी संस्था अशा गटांनाच ट्रॅक्टर व इतर मोठ्या अवजारांवर हे मोठे अनुदान मिळू शकते, जेणेकरून ते इतर शेतकऱ्यांना भाडेतत्त्वावर उपलब्ध करून देऊ शकतील.
वैयक्तिक शेतकऱ्यांना काय मिळणार?
वैयक्तिक शेतकऱ्यांना या योजनेतून लाभ मिळणार आहे, परंतु तो ट्रॅक्टर किंवा इतर * चिन्ह असलेल्या महागड्या उपकरणांवर नाही. त्यांना पॉवर टिलर, पेरणी यंत्र, मळणी यंत्र, पंप संच आणि इतर लहान कृषी अवजारांसाठी नियमानुसार अनुदान मिळेल. मात्र, अनेकदा या अनुदानाची कमाल मर्यादा प्रति लाभार्थी १.२५ लाख रुपयांपर्यंत मर्यादित असते.
थोडक्यात, सोशल मीडियावर किंवा इतर माध्यमांतून दिसणारे लाखो रुपयांचे अनुदान हे वैयक्तिक शेतकऱ्यांसाठी नसून, ते केवळ गटाने स्थापन करायच्या कृषी औजारे बँकांसाठी आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी अर्ज करण्यापूर्वी आपण कोणत्या घटकासाठी अर्ज करत आहोत, याची खात्री करून घ्यावी आणि योजनेच्या मार्गदर्शक सूचना काळजीपूर्वक वाचाव्यात, जेणेकरून त्यांचा भ्रमनिरास होणार नाही.
