Ladki Bahin Yojana : लाडकी बहीण योजनेतील गैरप्रकारांना आळा घालण्यासाठी आणि फक्त पात्र महिलांनाच योजनेचा लाभ मिळावा यासाठी सरकारने एक महत्त्वाचा निर्णय घेतला आहे. या योजनेतील सर्व महिला लाभार्थ्यांना ई-केवायसी (e-KYC) करणे आता अनिवार्य आहे. सरकारने केलेल्या पडताळणीमध्ये तब्बल 26.34 लाख महिला अपात्र असल्याचे समोर आले आहे. यापैकी सर्वाधिक अपात्र लाभार्थी पुणे जिल्ह्यातून असल्याचे आढळले आहे. या मोठ्या प्रमाणातील गैरप्रकारांमुळे सरकारचे कोट्यवधी रुपयांचे नुकसान झाले आहे. त्यामुळे आता या योजनेची फेरपडताळणी केली जात आहे आणि जे ई-केवायसी पूर्ण करणार नाहीत, त्यांचा मासिक ₹1500 चा लाभ थांबवला जाईल.Ladki Bahin Yojana
26.34 लाख अपात्र लाभार्थ्यांची धक्कादायक आकडेवारी
सरकारने केलेल्या पडताळणीमध्ये लाडकी बहीण योजनेतील गैरव्यवहारांचा मोठा पर्दाफाश झाला आहे. सुरुवातीला या योजनेचा लाभ 2 कोटी 63 लाख महिला घेत होत्या. परंतु, पडताळणीनंतर समोर आलेल्या आकडेवारीनुसार, यापैकी 26.34 लाख महिला अपात्र होत्या. याचा अर्थ, या महिलांनी योजनेच्या निकषांची पूर्तता न करताही मासिक ₹1500 चा लाभ मिळवला. या मोठ्या संख्येतील अपात्र लाभार्थ्यांमुळे शासनाचे कोट्यवधी रुपयांचे नुकसान झाले आहे. विशेषतः पुणे जिल्ह्यातून सर्वात जास्त अपात्र लाभार्थी आढळले आहेत, ज्यामुळे या योजनेच्या अंमलबजावणीवर प्रश्नचिन्ह निर्माण झाले आहे.
या गैरप्रकाराला आळा घालण्यासाठी सरकारने जून महिन्यापासूनच सुमारे 26 लाख अपात्र महिलांचा लाभ थांबवला आहे. आता फक्त 2 कोटी 41 लाख पात्र महिलांनाच या योजनेचा लाभ दिला जाणार आहे. या निर्णयामुळे केवळ योग्य आणि गरजू महिलांनाच आर्थिक मदत मिळेल आणि सरकारी निधीचा योग्य वापर होईल अशी सरकारची अपेक्षा आहे.Ladki Bahin Yojana
ई-केवायसी प्रक्रिया: गैरव्यवहारांवर अंतिम उपाय
अशा प्रकारच्या गैरव्यवहारांना कायमस्वरूपी रोखण्यासाठी सरकारने आता ई-केवायसी (e-KYC) प्रक्रिया अनिवार्य केली आहे. ई-केवायसी म्हणजे “इलेक्ट्रॉनिक नो युवर कस्टमर”. या प्रक्रियेत लाभार्थ्यांची ओळख आणि पत्ता इलेक्ट्रॉनिक पद्धतीने तपासला जातो. यामध्ये आधार कार्ड आणि मोबाईल नंबरचा वापर करून लाभार्थ्यांची पडताळणी केली जाते. ही प्रक्रिया पूर्ण केल्यावरच लाभार्थी पुढील हप्त्यांसाठी पात्र ठरतील. ज्या महिला ई-केवायसी करणार नाहीत, त्यांना या योजनेचा पुढील लाभ मिळणार नाही, असे स्पष्ट निर्देश सरकारने दिले आहेत.
हे पाऊल उचलण्याचे मुख्य कारण म्हणजे, अनेक अपात्र महिलांनी चुकीची माहिती देऊन योजनेत प्रवेश केला होता. ई-केवायसी द्वारे प्रत्येक लाभार्थ्याचा डेटा आधार प्रणालीशी जोडला जाईल, ज्यामुळे डुप्लिकेट किंवा बनावट खाती ओळखणे सोपे होईल. ही प्रक्रिया पारदर्शक असल्याने खऱ्या लाभार्थ्यांना कोणताही त्रास होणार नाही, उलट त्यांना सुरळीतपणे लाभ मिळत राहील. सरकार लवकरच ही प्रक्रिया सुरू करणार असून, लाभार्थ्यांनी यासाठी तयार राहावे.Ladki Bahin Yojana
अंगणवाडी सेविकांद्वारे घरोघरी जाऊन पडताळणी
ई-केवायसी च्या जोडीलाच, सरकारने अपात्र लाभार्थ्यांची पडताळणी करण्यासाठी अंगणवाडी सेविकांना कामाला लावले आहे. अंगणवाडी सेविका घरोघरी जाऊन महिलांच्या कागदपत्रांची आणि परिस्थितीची प्रत्यक्ष तपासणी करत आहेत. त्या महिला योजनेच्या निकषांमध्ये बसतात की नाही, याची खात्री करत आहेत. ज्या महिला निकषांमध्ये बसत नाहीत, त्यांना योजनेतून बाद केले जात आहे.
या दुहेरी पडताळणीमुळे लाडकी बहीण योजनेतील गैरव्यवहार मोठ्या प्रमाणात कमी होण्याची शक्यता आहे. एकीकडे तंत्रज्ञानाचा वापर करून ई-केवायसी द्वारे डिजिटल पडताळणी केली जाईल, तर दुसरीकडे अंगणवाडी सेविका प्रत्यक्ष तपासणी करून मानवी पडताळणी करतील. या दोन्ही पद्धतींचा संगम योजनेची विश्वासार्हता वाढवेल.Ladki Bahin Yojana
लाभार्थ्यांसाठी आवाहन आणि पुढील कार्यवाही
सर्व लाडकी बहीण योजनेच्या लाभार्थ्यांनी या बदलाची नोंद घ्यावी. तुम्हाला कोणत्याही प्रकारच्या गैरसमजांपासून दूर राहायचे असेल आणि तुमचा लाभ सुरू ठेवायचा असेल, तर सरकारने घोषित केलेल्या ई-केवायसी प्रक्रियेसाठी तयार रहा. याबाबतची सविस्तर माहिती लवकरच जाहीर केली जाईल. तुम्ही जवळच्या अंगणवाडी केंद्राशी किंवा सरकारी कार्यालयांशी संपर्क साधून या प्रक्रियेबद्दल अधिक माहिती घेऊ शकता. तुमचा आधार कार्ड आणि मोबाईल नंबर अद्ययावत असल्याची खात्री करा. हे पाऊल फक्त तुमच्यासाठीच नाही, तर योजनेच्या दीर्घकाळ चालणाऱ्या यशासाठी देखील महत्त्वाचे आहे.
या निर्णयामुळे शासनाला आर्थिक शिस्त राखण्यास मदत होईल आणि खऱ्या अर्थाने ज्या महिलांना आर्थिक मदतीची गरज आहे, त्यांच्यापर्यंत ही योजना पोहोचेल अशी आशा आहे. ज्या महिलांनी आतापर्यंत प्रामाणिकपणे लाभ घेतला आहे, त्यांच्यासाठी हा बदल कोणत्याही अडचणीचा ठरणार नाही, उलट तो अधिक सुरक्षितता प्रदान करेल. या बदलाला सकारात्मक प्रतिसाद देणे हे आपल्या सर्वांचे कर्तव्य आहे. Ladki Bahin Yojana
