Ativrushti Nuksan : राज्यात यंदा मान्सूनच्या सुरुवातीपासूनच जोरदार पाऊस सुरू आहे. अनेक ठिकाणी झालेल्या अतिवृष्टीमुळे शेतकऱ्यांच्या उभ्या पिकांचे मोठे नुकसान झाले आहे. दरवर्षी नैसर्गिक आपत्तीमुळे झालेल्या नुकसानीसाठी पीक विम्याची भरपाई मिळते, पण यंदा मात्र शेतकरी मोठ्या संभ्रमात आहेत. कारण, राज्य सरकारने यावर्षी पंतप्रधान पीक विमा योजनेत काही महत्त्वाचे बदल केले आहेत, ज्यामुळे नुकसान होऊनही भरपाई मिळणे कठीण झाले आहे.Ativrushti Nuksan
योजनेतील नेमका बदल काय?
गेल्या वर्षापर्यंत, जर अतिवृष्टी, गारपीट किंवा इतर नैसर्गिक आपत्तीमुळे पिकांचे नुकसान झाले, तर शेतकरी ‘स्थानिक नैसर्गिक आपत्ती’ या पर्यायाखाली विमा कंपनीकडे तक्रार दाखल करू शकत होते. त्यानंतर, वैयक्तिक पंचनामे होऊन शेतकऱ्यांना नुकसानीची भरपाई मिळायची. मात्र, यंदाच्या खरीप हंगामापासून सरकारने या तरतुदी काढून टाकल्या आहेत.
आता शेतकऱ्यांना ‘स्थानिक नैसर्गिक आपत्ती’, ‘हंगामातील प्रतिकूल परिस्थिती’ आणि ‘पीक काढणीपश्चात नुकसान’ यासारख्या महत्त्वाच्या टप्प्यांसाठी वैयक्तिक नुकसान भरपाई मिळणार नाही. कृषी विभागाने स्पष्ट केले आहे की, शेतकरी नुकसानीची माहिती देऊ शकतात, परंतु त्यावर कोणतीही स्वतंत्र कार्यवाही केली जाणार नाही.Ativrushti Nuksan
आता भरपाई कशी मिळणार?
नवीन नियमांनुसार, पीक विम्याची भरपाई आता केवळ पीक कापणी प्रयोगावर (Crop Cutting Experiment) अवलंबून असेल. कृषी विभागामार्फत प्रत्येक महसूल मंडळात हे प्रयोग केले जातात. या प्रयोगांच्या आकडेवारीनुसार, जर एखाद्या महसूल मंडळातील सरासरी उत्पादन हे उंबरठा उत्पादनापेक्षा (Threshold Yield) कमी आले, तरच त्या मंडळातील सर्व पात्र शेतकऱ्यांना विमा भरपाई मिळेल.Ativrushti Nuksan
शेतकऱ्यांपुढे मोठे आव्हान
या नवीन पद्धतीमुळे सर्वात जास्त फटका त्या शेतकऱ्यांना बसणार आहे, ज्यांचे वैयक्तिकरित्या मोठे नुकसान झाले आहे, पण त्यांच्या मंडळातील सरासरी उत्पादन चांगले आहे. अशा परिस्थितीत, वैयक्तिक नुकसान होऊनही शेतकऱ्यांच्या हाती काहीच लागणार नाही. अनेक शेतकऱ्यांनी सरकारकडे ‘स्थानिक नैसर्गिक आपत्ती’ ही तरतूद पुन्हा सुरू करण्याची मागणी केली होती, जेणेकरून वैयक्तिक नुकसानीची भरपाई मिळू शकेल. मात्र, सरकारने ही मागणी मान्य केलेली नाही.
यामुळे, अतिवृष्टीने पिकांचे नुकसान झालेले शेतकरी आता भरपाईसाठी पीक कापणी प्रयोगाच्या निकालाची वाट पाहत आहेत. जोपर्यंत हे निकाल येत नाहीत, तोपर्यंत त्यांना दिलासा मिळणे अवघड आहे. या परिस्थितीमुळे राज्यातील शेतकरी मोठ्या आर्थिक संकटात सापडले आहेत.Ativrushti Nuksan
